5 |
Populu de Masuddas,
chi a s’ora de accuiai
is cabonis e is puddas
basseis a scrucullai,donaimí attenzioni
po totu su chi si nau,
si ap’ a teni arrexoni
de ciccai is crabas mias,
ca funti giai dua’ bias |
10 |
chi dd’apu fattu notoriu
e custu ad essi su trezzu
e uttimu monitoriu.
Po chi nisciunu però
no pozzad allegai |
15 |
ni chi sì ni chi no,
avrincus de ignoranzia
ddu torraus a manastai
sagundu sa costumanzia
po odrini de Munzannori. |
20 |
Po cuddus chi no ddu scinti,
obrascendi a sa dí binti
de su mesi chi ddu’ e’ bassíu,
ind’una notti `e scuríu
facci a su spanigadroxu |
25 |
a i’ duas oras po is tresi
fuanta prus de xincu o sesi,
chi, a pistoa e a scupetta,
passau’ funti in Genneretta,
s’ecca ant assattillau |
30 |
e is crabas ind’anti liau
de mimmi su Vicariu;
ch’e’ sagundu su summariu chi
ddu’ a’ fattu me in Curia
su missennori Notariu, |
35 |
ca totu andad a tanori
de su chi ad arrellatau
‘oppai Ninni su majori
cun totu’ is barracellus
e sagundu s’arrasuttau |
40 |
de su giugi dellegau
de custa comunidadi,
chi in drottina e sabiori
u’ antru no ddu’ ind’adi.
Auncas arzeus sa ‘oxi: |
45 |
is crabas fuanta doxi
senza chi sianta contadas
cuattru brabeis angiadas
i atras tres allattantis
chi xincu dis a innantis |
50 |
po essi troppu pittias
i si ddui fuanta istruías.
Ddui fud u’ angioneddu
senza de teni s’annu,
chi a pasci, su scureddu, |
55 |
no podía’ mancu bassí,
ca ddi luxía’ su piu
de cantu fu’ grassu,
ni a de notti ni a de dí.
Ddui fu’ su crabu mannu, |
60 |
ddui fu’ su mascu `e ghia
e u’ antru chi ndi tenía
chi donni’ annu, po Pasca,
sena nienti de malu,
a una gommai mia |
65 |
ndi fadía s’arregalu.
E po tali sinnali
pottànta is pegus mius
totus sa gutturada.
Pottàda su crabu sou |
70 |
po chi essi fattu scidu
sonalla e pitaiou.
Su tontu! A no ai sonau
candu ndi dd’anti liau,
ca ndi fuía bassíu |
75 |
cun sa daga e is trumbonis,
ca si ant’essi cagau
po finzas is crazonis.
Basta’, sigaus a nai
ca no mi ‘ollu imbidrigai: |
80 |
is brabeis fuanta nieddas
e pottànta po sinnali
is origas ispizzadeddas;
fuanta is angioneddus
bellus i arruffadeddus |
85 |
e po essi cannotus
fuanta sena coa
i a corrixeddus trottus.
I’ mascus fuanta totus
de una manta e unu colori: |
90 |
ddu’ indi fudi unu brabudu
e u’ antru incorradori
e po tali sinnali,
poita sémpiri attumbàda,
unu corru dd’ammancada. |
95 |
Is crabas e i su crabu
fuanta a lana ammasturada,
piu longu e piu cruzzu,
e totu accaddaionada;
unu solu ddu’ indi fudi |
100 |
chi camminàd a zoppu
poita nci fudi arrutu
a intru de unu garroppu.
Una ind’anti lassau
ca fu’ totu arrungiosa |
105 |
screpada e ziddiccosa.
E una strumbonada `e balla
ddisi ghettint a s’ammuntu
ca po essi a su scuru
no pottànta s’ogu puntu! |
110 |
Ehi… chi mindi fuía accatau,
minci e chi si a’ parau
e pottau a segu’ de carru,
ca sind’ía fatt’ andai
sciutus, mannus e nieddus, |
115 |
seria conca ni xrobeddus.
Basta’, torreus a passu,
ca no mi ‘ollu annischizzai.
A prus de su chi apu nau,
chi casi mi scarescía, |
120 |
ddui fu’ su mascu sanau,
ca donni’ annu dd’ ‘occía
po Santu Liberau,
e po tali sinnali fudi
a manta pinturina |
125 |
e pottàda u’ ogu scioppau
de una puntura `e ispina.
Eccu totu, in concrusioni,
su chi e’ mancau a mimmi.
Basciu pena de scomunioni |
130 |
e scomunioni maggiori
a is chi anti furau a s’arrettori.
Po odrini de Munzannori
is chi nd’anti pigau abettu
e ddu tenint in serchetu |
135 |
funti totus obbrigaus
a ridi fai relazioni
in Curia o in cunfessioni,
chini íad essi chi si bolla’
a ddu depi dannunziai |
140 |
est obbrigau amarolla.
Populu disdiciau,
temerariu e prepotenti,
chi non lassas cosa in logu,
ascutta e poni menti |
145 |
a su chi na’ Predi Antiogu,
asinuncas t’impromittu
chi t’apu a fai unu scrittu
chi per’ is arranconis,
sartus e bidazzonis |
150 |
de bestiamini e de lori
no ddu’ ad a abarrai cambu,
ni massaiu, ni pastori
(ohi, amomía, oddeu)
e chi totu sa ‘idda intera, |
155 |
senz’ ‘e nisciuna spera,
ddu’ ad a cabai in prumu
e mannus e pittius
a sa ‘ia ‘e su fumu!
Populo archiladori, |
160 |
abbandonau de giai
de sa manu ‘e su Criadori,
torrandi a penitenzia!
Si miticoi no ti sboddias
de is affarius de cuscienzia |
165 |
s’incappa ti ddui troddias.
Ischi… ischi…
Liori cun totu’ cantu is tiaus.
Ma poit’ e’ chi sind’arrieis?
Ma labai ca seis maus, |
170 |
peu’ de osatrus no ddu’ ind’adi
e seis in comunidadi
una maniga de ladronis.
Ni brabeis e ni angionis
e ni baccas e ni bois |
175 |
no dda pódinti campai
sia’ de ‘idda o síada strangiu
ca ognuno boid intrai
me in su cuu de su cumpangiu.
E ita tiau de manera, |
180 |
e ita toto imprabastais?
I apustis s’annischizzais
ca sinci ‘ettant a galera:
a sa frucca íad essi mellus
e dd’ía a nai prus beni fattu |
185 |
ca seis tantis mraxanis
e furuncus che i su `atto,
imbidiosus de s’allenu
chi sindi sattant is ogus,
praizzosus che i su cani |
190 |
ca ‘olleis bivi de fura
e senza de traballai,
malandrinus seri’ ‘e contu
e i su chi pari’ prus tontu
indi ‘oddi’ sa musca in s’aria! |
195 |
Minci anca seis bassíus
infangaus finzas a bruncu
in donnia sotti `e peccau:
minci e chini s’ad isbiddiau!
Chini, malintenzionau, |
200 |
si uni’ cun tres o cuattru
bribbantis che a iss’ ‘e totu
e ciccant a s’unu i a s’atru
po ddu torrai a pedí,
chi no ddu podint ‘occí. |
205 |
Chini, malu-penzadori,
boga’ famas a su ‘ixinu
narendu chi frai Crispinu
a is oras prus serchetas
attura’ fendu marietas |
210 |
e i dd’íad agatau su crabu
gioghendu cun sa pobidda,
candu chi totu sa ‘idda
ddu depid arraspettai
ca arrancu de gunnedda |
215 |
no ndi dd’ad andau mai.
Cropu de anca seis arrutus!
E a mimmi no m’ei’ bogau,
aici sindi ‘oghint is ogus
e i s’aba de su figau, |
220 |
chi a mesudí toccau
i mi seu abarrau
aundi e’ ‘ommai Prudenzia
a fai su meigamma,
candu chi sa scuredda |
225 |
no potta’ mancu dentis
e sena de contai
atrus incumbenientis?
Seis osatrus is bribbantis,
bagadíus e bagadías, |
230 |
chi a sa muda i a su scuru
inci ‘esseis a manu muru
candu no ddu e’ babbai,
ca tengu finza bregungia
de ddu nai me in s’Artai.
|
235 |
Ohi… amomia scura!
A no iscí ca ddu e’ su ‘nferru,
a no teni paura
de cussa bestia `e Luziferru!
E no ddu biei’ pintau |
240 |
ca potta’ su fruccaxu
e sa coa de azzraxu
cun farruncas de intruxu?
Cadebai a Coixedda,
cu’ is corrus trottoxaus |
245 |
e is ungheddas de moenti
a groppas de su zrapenti
ca potta’ setti concas
sena contai is iscropionis
pibaras e caborus |
250 |
chi ddu’ ind’adi a ceddonis.
E tigris e lionis
e cantu no ddu’ ind’adi!
Cantu brabaridadi!
Mincidissu e ita giogu |
255 |
ddui faid u’ tiaueddu:
a su sessu femininu
iddi ‘etta’ prumu scallau;
a su sessu masculinu
ddi brintad una barrina |
260 |
chi ddi passa’ me in sa schina
e si ndi dd’ogad in cuu.
Ahi, ddu’ ind’a’ de tremi
e de fai orazioni
mancai fessid unu bremi. |
265 |
E non prangeis ancora,
ca seis totus crocobendi?
Satana, bessi a foras
de cussu fossu prefundu
e ingiriammidda a tundu |
270 |
custa ‘idda ‘e frammassonis
e bogandeddus a truba
de per’is arranconis,
ca ti ddu cumandu eu:
poninceddis unu tarrori |
275 |
a custa genti schirrioba
chi is domus s’isbéntuinti
che i sa palla in s’axroba,
ca abbisongiu e’ chi póttinti
su coru e su figau. |
280 |
Ma ita mincialli chi seu:
a chini predicu eu?
A is truncus o a sa pedra?
Ma chi zerriu… (no, medra!).
E chi fu’ po un’arriabi |
285 |
sa scomuniga papabi
ddisi ‘ettu in su mamentu
e ind’apu a fai scramentu
ca ind’ant a tenni pena
cantu ddu’ ind’adi in su ‘nferru |
290 |
in su cuu de sa cadena.
Prestu, ‘oppai Ninni Frori,
su sragastanu maggiori,
bitteimindi is candebeddas,
labai ca funti tresi |
295 |
asutta `e su faristou,
una groga e duas nieddas,
cumanzaiddas a allui
e giai chi seis igui
arregollei s’ebriariu, |
300 |
totu’ is arrasponsorius
e cun s’antifonariu,
sa cappa de pontificabi
s’asprassoriu e su missabi
e istreppus cantu ddu’ adi, |
305 |
ca deu gei tengu innoi
sa scrittura de is Profetas,
is orazionis serchetas
e is brebus de Salamoni,
is salmus sabatinus |
310 |
cundun’atera orazioni
cosa chi apu fattu eu:
Alfea, betta, agios, o Teu,
mega, solfa, eleison, imas,
vanitas, copua e gimas, |
315 |
disperditio demoniorum
liburus de ‘ommai Osanna,
chi ant a tremi che i sa canna
totu’ is contribulaus
virtus, psalmorum martirizaus, |
320 |
e is iscrittus de Predi Giacu.
Immoi os apu a fai biri
s’onnipotenzia mia
cun totu sa teologia
chi pottu ananti `e is ogus, |
325 |
chi anti a fueddai is tiaus
mancai fessint a arrogus
e cun s’ornamentariu,
istrumentu poderosu
de mimmi su Vicariu, |
330 |
chi ad a fai ammoddiai
po totu su sparimentu
su coru prus azzraxau
e ddu depid annichilai
mancai fessi’ de stoccu |
335 |
o chi pottid in pitturras
su piu che zudda `e procu.
Adduncas incumanzeus:
siant iscomunigaus
e anatematizzaus |
340 |
ab homine et latae sententiae
interditae suspensionis
censura de ogn’incremenzia
de scomunioni maggiori
chi ddi fessi’ fruminada |
345 |
de sa Curia de Arromas,
de totu sa cambarada
de is Papas e Cadrinalis
cun totu’ is zaramonieris;
ddu nau e d’arrapitu: |
350 |
chi siant iscomunigaus
e anatematizzaus
totu’ is chi funti brintaus
in s’ecca de su Vicariu,
chi no ddui sia’ divariu |
355 |
in peruna professioni,
siad in gradu e condizioni;
siant iscomunigaus
e anatematizzaus
totu’ is capus de i’ ladronis… |
360 |
crobettoris e ischidonis
(e po cussu in custa ‘idda
inci a’ tanti bribbantis…)
a chini scidiad e scidi
su chi mind’anti liau |
365 |
e no dd’ad arrellatau.
Siant iscomunigaus
e anatematizzaus
is chi anti donau aggiudu
o calincunu cunzillu, |
370 |
sia’ mannu o sia’ pittiu
sia’ babbu o sia’ fillu,
e candu si nau a totus
s’ad a intendi de seguru
mascus e feminas puru. |
375 |
E si de is pegus mius
algunu nd’ant ‘occiu,
ad essi iscomunigau
chini totu nd’a’ pappau,
siad a prangiu siad a cena |
380 |
e ad a patí sa pena,
comenti chi essi’ pisciau
in su Santa Santorum,
nihilis mutationis
percussione clericorum, |
385 |
che chi mi essi scorriau
fattu a beffa e accracaxau.
Siant iscomunigaus
e anatematizzaus
a chini nd’ a’ fattu prexu, |
390 |
siad accanta o siad attesu,
is chi sindi funti arrisius
e is chi sind’ant a arrí
e de manera chi
passi’ sa scomunioni |
395 |
de is babbais a is mammais,
de generazioni in generazioni,
e po chi totu’ cantus
atturinti beni ligaus
ddus intregu a Berzebù, |
400 |
su cumandanti generali
de totu’ cantu’ is tiaus,
po chi ddus accudad issu,
missus et mincidissus,
dracones et omnes abissus |
405 |
spiritus procellosus,
strepitus et stridores dentiun
blansphemantium et stridentium,
po chi siant abruschiaus
comenti abruschiant is procus, |
410 |
supter, supra, inter et foris
in carbonibus desolatoris…
ca seu totu strologau
de candu mind’anti furau
is crabas e is brabeis. |
415 |
Po chi no pozzanta prusu
rapinai facci a susu
chi middus cabint a fundu
in tenebras interiores
po no biri pru’ su mundu. |
420 |
Ddus truméntinti donnia dí
a mangianu e a merí
cun centu e unu martoriu
po chi zerrint aggitoriu.
E in fini de totu custu, |
425 |
po chi mroxanta de assustu,
ant’essi de totu is cresias
de is biddas e de Casteddu
toccadas a son’ ‘e mottu
is campanas a matteddu, |
430 |
e de morus e de cristianus
de trucus e prubicanus,
e po essi de sinnali
inci ‘ettu is candebeddas,
sa stoba e su missabi |
435 |
e streppus cantu ddu’adi
po chi siant appatigaus,
e aici s’ant a appatigai,
fillus de perdizioni,
maledictus in igne eternum |
440 |
cun malis et tentationis
et stercus demoniorum.
Tronus, lampus e straccía
e bentus de donnia genia
ddus pozzant accumpangiai |
445 |
et in testimonium veritatis
siant cum malandrinis
acqua, sulfur et ignis,
et geennam sempiterna,
chi no sciu ita tiau ad essi, |
450 |
et cum omnibus perditis,
de su chi apu nau innantis
diabolibus et spiritis,
rumoribus et terremotus
tengant a bius i a mottus |
455 |
eorundem et ipsorum
per omnia secula seculorum.
E ita penzastis ca brullammu
o mi pigastis po maccu
candu si predicammu? |
460 |
No e’ nudda ancora su sciaccu:
gei mi dd’eis a nai
totu sa chiriella
candu fetti si scongiuru
cun cust’atera bagatella |
465 |
chi no dd’eis a agatai
nimmancu me in su Credu.
Immoi gei nd’eis a intendi
fràsias e maladizionis
de s’annu de Mrechisedecu, |
470 |
de candu in su traberecu
su babbu nostu Adamu
ía frastimau su fini
de Martini e de Gaini
cun totu s’arrazza insoru. |
475 |
Immoi ‘ollu bi’ su coru
de su prus prepotenti,
chin’ad essi aici balenti
de no si spiridai
de sa frozza de is frastimus |
480 |
chi os apu a brabattai:
surgite ungues et angues
et latrones et furuncos
repetunde de abitaculis
et in sordibus sordescant |
485 |
et nunquam compungimini
moriant impenitentes
et non amplius revertimini,
surgite de aquilonibus
et omnibus contremniscite, |
490 |
chi a zicchirriu de is barras
pozzais isciampittai
et oculis sprepeddatis
de crobus e istoris
sint in cornibus fruconatis |
495 |
et Satanas a sinistris
quadrigentos comburescant
et mulieres necaturas
ca funt eguas pibirudas
sen’ `e nisciunu arreparu, |
500 |
disperdantur, percutiantur
malus genus viperarum.
Scimbulatis et legatis
hominis et feminibus
comenti mallant i’ bois. |
505 |
Truncus i àstuas
bóghinti e pampas de fogu biu,
Cum funibus accollaturas
in speluncam sempiternam
nunqua foras fugaturas. |
510 |
Surgite, Baalam, de fornacibus,
totu cantu sa canaglia
crucifigite latrones
qui Vicarium furaverunt
et omnibus disperdimini |
515 |
nisi totum reliquimini
unde, tunde, disurpare,
contristatus stimulantium
nec quemque salvos fieri
eorundem ac flagellis |
520 |
animis et corporibus
frigoris et tempestate fame,
sitii et nuditate
et nunquam pace in eis,
po sémpiri accabbeis. |
525 |
Po totu su chi eis fattu
chi totu’ is canis de prazza
osi cruxanta avattu
e si sigant aundi seis.
Una passada `e tronus |
530 |
os abruxi’ bius e bonus
e fattus a muzioni,
ancu sind’arrua’ s”omu
e sindi ‘oghinti a marroni,
chi si bianta camminendu |
535 |
cun sa conca ‘e su ‘enugu
e in su camminu paris
os isdollocheis su zugu,
fazzais arrastu ‘e crabu
i arrastu `e mraxani, |
540 |
sindi tiri’ donnia cani
un’ancodeddu `e croxu
i a pedra su ‘ixinau
si tirid a mottroxu,
e donnia ‘otta chi andais |
545 |
a ciccai femina allena
po fai su mabi crabinu
cussa cosa chi pottais
no indedd’ ‘ogheis prusu
e che is canis accrobaus |
550 |
attureis totu e i’ dusu.
Sempiri chi éis a bassi
po fai acciappa o a pastorai,
is budellus inní e totu
sindi pozzant abasciai |
555 |
e si pongiad unu ‘entu
chi osi pesid a boai
che i sa folla ‘e su sramentu.
Ancu fazzais unu sattu
de sa punta prus in attu |
560 |
chi sindi ‘oddant a cullera
e donni’ otta chi a su prossimu
éis a disigiai mabi
sa sangia, fillus mius,
sindi ‘oghint a cungiabi |
565 |
e pudesciais a bius.
Su priogu e su fadigu
osi cruxad a muntoni
comenti su grugulloni
ddui currid a su trigu. |
570 |
Sempiri siais isconzolaus,
tristus, sena accunnotu,
unu fàmini osi ‘engiada
chi osaterus e totu
osi cumanzeis a mussius |
575 |
e si enga’ gana `e attrippai
a chini si ‘onad a pappai.
E po podi deu cannosci
cust’arrazza de furuncus
si ‘essa’ corru’ de mascu |
580 |
e ungheddas de mobenti.
Satana, brutta bestia,
cun arrabiu e furori
si ‘onga’ sémpiri molestia.
S’enemigu `e su Signori |
585 |
osi tenti’ de manera
chi mammas, babbus e fillus
totus a cropus de obrada
osi segheis i’ cillus.
Aici ad essi su fini, |
590 |
aici ad a morri chini,
o cunzillau o imbiau,
is crabas ind’a’ liau
e is brabeis de Predi Antiogu,
chi paxi no ad a tenni |
595 |
ni arraposu in logu.
Custu serba’ po is mascus.
It’ap’ a nai immoi
a is eguas colludas?
Minci e chi si a’ parau! |
600 |
Gei nd’éis cundiu sa ‘idda
cun centumilla maneras
de lussuria e disonestadi!
Tengu finzas bregungia
de ddu nai me in s’Artari: |
605 |
sindi andais a Casteddu,
it’anca feis me inní?
Na’ c’andais a srebí;
unu tiau, a bagassai!
E finzas po tres arriabis |
610 |
osi feis iscrapuddai
de pustis chi su sodrau,
su sennori cavalleri
os’ant appiccigau
su mabi furisteri. |
615 |
E immoi a intru ‘e ‘idda,
ita manera e’ custa,
ita tiau de farringiu?
Totu su logu e’ pringiu
e accanta de iscioppai. |
620 |
Candu mai custu s’e’ biu:
is bagadias angiadas!
Eguas de su dimoniu,
anch’e’ su matrimoniu
e is cartas de isposai? |
625 |
Minci e chini s’ad isbiddiau
e pottau a segu’ de carru!
E bosu Santu Luxori,
chi seis su protettori
e su Santu miu diciosu, |
630 |
chi seis tantu poderosu
in celu, in terra e mari,
fadeimiddu su favori:
chi totus de su puntori
mroxanta conca a pari. |
635 |
Mirai chi siddu nau:
si e’ chi middu fei’ tenni,
po essi meraculosu
éis a cannosci a mimmi.
Os apu a fai una festa |
640 |
mancai de cad’ ‘e s’azza,
ddu ad a essi donnia arrazza
de genti furistera,
ddu ad a benni po finzas
mrachesus de Casteddu, |
645 |
ddu ad a essi brufessioni
cun suittu e tamburinu,
guettus e fogadoni.
Mirai, si miticoi
no m’alcanzais sa grazia, |
650 |
no éus a andai cetta-cetta
cun esperus e cumpretas,
e pigu a Santu Cristou
e bosu me in su nicciu
abarrais sou sou. |
655 |
E un’atera cosa puru:
osi fazzu abarrai
seri’ ‘e lantia a su scuru.
E osaterus, beccus futtudus,
ancora seis tostaus? |
660 |
Deu s’abettu, labai!
Ni cun Santus, ni cun tiaus
no nci brulleis meda,
asinuncas oi e totu
ind’éis a torrai sa sceda, |
665 |
e s’apu a biri a bacceddus,
fattus a cancarroni,
morendu me in sa ‘ia
seria de curifessioni.
O creestis ca brullammu? |
670 |
Oh, ita mobentis chi seis!
Eppuru gei ddu sciéis
chi su carattiri miu
teni’ s’autoridadi
de torrai su mottu a biu. |
675 |
Ellu e duncas? It’ e’ custu?
Malignus e discannotus,
chi ‘olleis degumai
po finzas is sazerdotus?! |